Efektywność programu readaptacji społecznej osób skazanych w okresie przygotowania do opuszczenia zakładu karnego Praca doktorska

Efektywność programu readaptacji społecznej osób skazanych w okresie przygotowania do opuszczenia zakładu karnego

Effectiveness of the program of social readaptation of sentenced persons during the period of preparation for leaving the prison

Celem przeprowadzonych badań było poznanie psychospołecznego funkcjonowania osób skazanych w okresie przygotowania do opuszczenia zakładu karnego. Zgodnie z art. 164 k.k.w. okres 6-ściu miesięcy przed opuszczeniem placówki izolacyjnej jest szczególnym momentem przygotowania osób skazanych do powrotu do życia w społeczeństwie, dlatego tak ważne jest przygotowanie ich do życia zgodnego z powszechnie obowiązującymi normami społecznymi.
Badania składały przebiegały w dwóch etapach. W pierwszym z nich przebadano 220 skazanych mężczyzn w okresie przygotowania do opuszczenia zakładu karnego w celu poznania ich psychospołecznego funkcjonowania w zakresie: poczucia odpowiedzialności, poczucia własnej skuteczności, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, umiejętności życia codziennego (obsługa urządzeń elektronicznych np. paczkomat, parkometr, biletomat itp.), korzystania z różnych form wsparcia oraz umiejętności komunikacyjnych.
Następnie w celu weryfikacji założonych celów badawczych i hipotez zastosowano plan quasi-eksperymentalny z grupą eksperymentalną i kontrolną. Badanie właściwe polegało na realizacji autorskiego programu readaptacji społecznej w grupie eksperymentalnej przy jednoczesnym pomiarze początkowym i końcowym w grupie eksperymentalnej i kontrolnej. W badaniach właściwych w obu grupach uczestniczyło łącznie 48 skazanych mężczyzn znajdujących się w okresie przygotowania do opuszczenia zakładu karnego.
W badaniach wykorzystano następujące narzędzia badawcze: Skalę Poczucia Odpowiedzialności R. Derbisa, GSES – Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności
R. Schwarzera, M. Jerusalem, Z. Juczyńskiego, Mini Cope - Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem w adaptacji Z. Juczyńskiego, N. Ogińska-Bulik, Kwestionariusza Thomasa Kilmanna do poznania stylów rozwiązywania konfliktów, autorski kwestionariusz ankiety dotyczący umiejętności życia codziennego (obsługa urządzeń elektronicznych np. biletomat, parkometr, paczkomat itp.), korzystania z pomocy i wsparcia oraz umiejętności komunikacyjnych, a także autorski kwestionariusz informacji zwrotnych.
Uzyskane wyniki wskazują, że osoby skazane charakteryzują się niskim poczuciem odpowiedzialności oraz własnej skuteczności. W sytuacjach stresowych najczęściej odwołują się do strategii mniej skutecznych, ale w sytuacjach konfliktowych są skłonni do kompromisu. Umiejętności związane z życiem codziennym oraz poszukiwaniem pomocy
i wsparcia badane osoby oceniły stosunkowo dobrze, podobnie jak umiejętności komunikacyjne. Wyniki uzyskane przez skazanych mężczyzn biorących udział w warsztatach wskazują, że ich uczestnicy zdobyli nową wiedzę i umiejętności w zakresie sposobów radzenia sobie ze stresem, stylów rozwiązywania konfliktów, umiejętności związanych
z życiem codziennym oraz umiejętności komunikacyjnych. Nie zaobserwowano natomiast istotnych zmian w zakresie poczucia odpowiedzialności i własnej skuteczności badanych mężczyzn.
Zebrane wyniki podkreślają konieczność prowadzenia działań przygotowujących osoby skazane (szczególnie osoby odbywające długoterminowe kary pozbawienia wolności) do opuszczenia zakładu karnego i powrotu do życia w społeczeństwie.

The aim of the research was to learn about the psychosocial functioning of convicted persons during the period of preparation to leave prison. According to Article 164 of the Code of Criminal Procedure, the period of 6 months before leaving the isolation facility is a special moment for preparing convicted persons to return to life in society, which is why it is so important to prepare them for life in accordance with generally applicable social norms.
The research was carried out in two stages. In the first one, 220 convicted men were examined during the period of preparation to leave prison in order to know their psychosocial functioning in the following areas: sense of responsibility, self-efficacy, coping with stress, conflict resolution, everyday life skills (handling of electronic devices, e.g. packroom, parking meter, ticket machine, etc.), use of various forms of support and communication skills.
Then a quasi-experimental plan with an experimental and control group was used to verify the intended research objectives and hypotheses. The proper study consisted of the implementation of the author’s program of social readaptation in the experimental group, while measuring the initial and the final in the experimental and control group. A total of 48 convicted men who were in preparation for leaving prison participated in the relevant studies in both groups. The following research tools were used in the research: The Scale of Responsibility by R. Derbis, GSES — Scale of Generalised Own Effectiveness
R. Schwarzer, M. Jerusalem, Z. Juczyński, Mini Cope — Inventory to Measure Yourself with Stress in the Adaptation of Z. Juczyński, N. Ogińska-Bulik, Thomas Kilmann Questionnaire to learn styles of conflict resolution, an author’s questionnaire on everyday life skills (handling of electronic devices, e.g. ticket machine, parking meter, parcel machine, etc.), use of assistance and support and communication skills, as well as an author’s feedback questionnaire.
The results show that convicted people are characterised by a low sense of responsibility and self-effectiveness. In stressful situations, they most often refer to strategies that are less effective, but in conflict situations they are willing to compromise. Skills related to everyday life and seeking help and support subjects assessed relatively well, as well as communication skills. Results obtained by convicted men taking part in the workshops indicate that their participants have gained new knowledge and skills in ways to cope with stress, styles of conflict resolution, related skills with everyday life and communication skills. However, there were no significant changes in the sense of responsibility and self-efficiency of the surveyed men.
The results highlight the need to conduct measures to prepare sentenced persons (particularly long-term custodial sentences) to leave prison and return to life in society.

resocjalizacja, readaptacja społeczna, zakład karny, psychospołeczne funkcjonowanie skazanych, okres przygotowania do opuszczenia zakładu karnego

rehabilitation, social readaptation, prison, psychosocial functioning of convicts, period of preparation to leave prison